Gmina Tykocin

 

 

  • Tykocin: z miastem związanych było wiele sławnych osób; Jan Klemens Branicki, Łukasz Górnicki, Mikołaj Ostroróg, Bogusław i Janusz Radziwiłłowie, Jan Paweł Sapieha. Miejsca warte odwiedzenia to niewątpliwie:
    -     barokowy kościół św. Trójcy wraz z zespołem klasztornym, budowany z latach 1742 – 49, ufundowany przez J.K. Branickiego,
    - Wielka Synagoga z 1642r. - druga co do wielkości, jedna z najstarszych synagog Polsce, zbezczeszczona i zamieniona w magazyny w czasie II wojny światowej. Obecnie znajduje się tam siedziba Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie.
    - Dom Talmudyczny, nazywany też Małą Synagogą, znajduje się w sąsiedztwie Wielkiej Synagogi, wzniesiony latach 1772 – 98, został kompletnie zdewastowana w czasie II wojny światowej, dopiero wiele lat po wojnie przeprowadzono gruntowny remont i od 1977 roku znajduje się tam Muzeum Kultury Żydowskiej.
    - Mały Rynek, niegdyś centrum dzielnicy żydowskiej , z fragmentami arkadowego muru z bramami, w Tykocinie znajdziemy najstarszy zespół urbanistyczny historycznego Podlasia, z układem charakterystycznym dla miasteczka żydowskiego, jeden z największych przedwojennych ośrodków kultury żydowskiej w Polsce,
    - Alumnat Wojskowy, pierwszy w Polsce dom żołnierzy – wteranów, z lat 1634 – 1638, obecnie znajduje się tu dom wycieczkowy,
    - Zespół klasztorny Bernardynów: został wybudowany pod koniec XVIII w., przez J.K. Branickiego
    - Ruiny renesansowego zamku, króla Zygmunta II Augusta, z XV w., zrekonstruowane częściowo w 2005r., od 2006 roku w okolicach zamku odbywa się cyklicznie bitwa stanowiąca rekonstrukcję historycznego oblężenia twierdzy w Tykocinie.
    - Cmentarz Żydowski, najstarszy zachowany kirkut na Podlasiu, założony w 1522 roku, przed II wojną światową został otoczony betonowym parkanem, ufundowanym przez Żydów tykocińskich, ktorzy wyemigrowali do USA; zarówno ogrodzenia jak i cmentarz są zdewastowane.
    - Grób zbiorowy Żydów tykocińskich wymordowanych w czasie akcji Sonder Commando SS z Białegostoku, w dniach 25-26 sierpnia 1941r. W czasie tej akcji zamordowano i pochowano ok. 2500 osób, tj. prawie całą ludność żydowską miasteczka. Z akcji ocalało 150 osób, wojnę przeżyło 21 osób. Dziś zbiorowe mogiły znajdują się pod opieką tykocińskiego samorządu, są ogrodzone i oznakowane zabytkowymi macewami. Każdego roku, to miejsce odwiedza tysiące Żydów z całego świata.
    - pomnik Stefana Czarnieckiego z 1763 roku, to drugi po Kolumnie Zygmunta najstarszy świecki pomnik w Polsce, na cokole widnieją łacińskie inskrypcje z tekstem przywileju nadania starostwa tykocińskiego Stefanowi Czarnieckiemu. Usytuowany na środku placu postument został wyeksponowany w 1994r po przejściu trąby powietrznej, która wyrwała i polamała wszystkie otaczające go drzewa.
    - pomnik Orła Białego; wzniesiony w 1982r z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tykocińskiej na pamiatkę ustanowienia Orderu Orła Białego w 1705r, które miało miejsce w Tykocinie,
    - tablica upamiętniająca Marka Zamenhofa, urodzonego w Tykocinie ojca Ludwika Zamenhofa - twórcy międzynarodowego języka Esperanto,
    - Dworek Administratora został wzniesiony w tykocińskim Nowym Mieście w XVIIIw., z fundacji J.K. Branickiego i wraz z zespołem innych budynków stanowił ośrodek handlu zbożem, obecnie znajduje się tam Miejsko – Gminne Centrum Kultury Sportu i Turystyki Ziemi Tykocińskiej
    - drewniany wiatrak koźlak z 1887 roku, jeden z wielu wiatraków na tych ziemiach pozostawiony przez Holendrów,
    - W Tykocinie odbywają się ciekawe imprezy cykliczne „Zdobycie Tykocina” (w okolicach 27 stycznia), „Dni Tykocina” (koniec czerwca), „Marsz Żywych” organizowany w kwietniu przez organizacje Żydowskie z całego świata, „Dni Mokradeł” (luty).

  • Grodzisko Tykocin: jadąc do Tykocina od strony Jeżewa, ok. 3km przed miastem, po prawej stronie znajdują się pozostałości po wczesnośredniowiecznym grodzisku mazowieckim, zwanym Tykocinem I. Tutaj, do końca XIII wieku rozwijało się osadnictwo, zanim przeniosło się na północ, nad Narew. Dziś pozostały tam jedynie malownicze obwarowania ziemne.

  • Krzyż Łukasza Gónickiego: w Tykocinie, przy wyjeździe na Tatary po prawej stronie drogi w okolicach zamku stoi krzyż ufundowany przez synów Łukasza Górnickiego. Ten wybitny humanista pojawił się w Tykocinie za sprawą króla Zygmunta Augusta, który mianował go opiekunem zbiorów bibliotecznych, natomiast od 1571r Górnicki sprawował funkcję starosty tykocińskiego. Na wschód od krzyża, w miejscu które było kiedyś wyspą, istniał klasztor i kościół bernardyński.

  • Stanowisko Archeologiczne „Szwedzkie Wały” zlokalizowane jest na południe od Tykocina, na lewym brzegu doliny Narwi, stanowisko obejmuje grodzisko zwane „szwedzkimi Wałami”, ze śladami potężnych wałów drewniano-ziemnych datowanych na XII – XIII wiek,

  • Okolice wsi Piaski jest to unikalny kompleks przyrodniczy z licznymi wydmami, jałowczyskami i lasami sosnowymi, został włączony do Obszaru Chronionego „Doliny Narwi”.

  • Pomniki przyrody w okolicach Tykocina znajduje się kilka głazów narzutowych uznanych za pomniki przyrody min: głaz narzutowy w Leśnikach o obwodzie ok. 10 m., głaz narzutowy w Siekierkach o obwodzie w najszerszym miejscu 11,3 m.Za pomnik przyrody uważana jest również aleja drzew w Stelmachowie.

  • Bagno Tykocin zajmuje powierzchnię 400 ha, jest to fragment Doliny Narwi położonej między wsią Góra a miastem Tykocin, w jego skład wchodzą łąki, nieużytki, wody stojące i starorzecza.

  • Rezerwat Szelągówka został utworzony w 1995 roku, w celu zachowania w naturalnym stanie borów sosnowych występujących na rozległym polu wydmowym w widłach rzek Biebrzy i Narwi. Rezerwat o powierzchni 62ha położony jest na terenie Nadleśnictwa Trzcianne w odległości 8km (w linii prostej) na północny zachód od Tykocina. Szelągówka obejmuje bory, których wiek przekracza 100 lat, ponadto obszar rezerwatu jest jedynym miejscem stałego bytowania łosia penetrującego teren od strony bagien biebrzańskich.

  • Pentowo – Europejska Wieś Bociania, tylko jedno miejsce w kraju może być wyróżnione tym tytułem (nadawanym przez Fundację Europejskiego Dziedzictwa Przyrody EURONATUR). Historia tego miejsca zaczęła się w 1991r., kiedy po huraganie, na czubkach połamanych drzew zaczęły budować swoje gniazda białe bociany. Na ten moment jest tam 25 gniazd. Dworek Pentowo nad Narwią to majątek, który liczy sobie ponad 100 lat został wybudowany z sosnowego drewna, spławionego Narwią prosto do majątku z Puszczy Białowieskiej, zniszczony przez Rosjan, odbudowany w 1922 roku, do dziś pozostaje w niezmienionej formie. W tej chwili znajduję się tam gospodarstwo turystyczne oraz stadnina koni.

  • Stadniny oferujące jazdę konną:
    - Dworek w Pentowie; Kolonia Kaczorowo 39, tel. (085) 718 16 19; nauka jazdy konnej i przejażdżki bryczką,
    - Gospodarstwo agroturystyczne „Sosnowy Gaik”, Kolonia Kaczorowo 44, tel. (085) 718 15 44; przejażdki bryczką,
    -     Kwatera agroturystyczna „Szlachecka zagroda”; Rzędziany 13, tel. 668 846 656,

  • Jeżewo Stare czyli wieś królewska z XV w., od XIX wieku stanowiąca własność rodziny Glogerów, którzy na tych terenach wyhodowali jedną z pierwszych nowoczesnych odmian jabłoni, odporną na mrozy, tzw. „glogerówkę”. Majątek przejął syn, Zygmunt Gloger, znany historyk i krajoznawca, który zbudował browar istniejący do lat 50-tych. Warto zobaczyć pozostałości zespołu dworskiego Glogerów, spichlerz murowany i pozostałości po ogrodzie dworskim.

  • Rzędziany. W Jeżewie Starym i w Rzędzianach swego czasu przebywał Henryk Sienkiewicz, tu powstawały fragmenty „Trylogii”. W dworku Glogerów powstał prawdopodobnie słynny „spór o gruszę" z „Trylogii”, który toczy się w Rzędzianach pomiędzy szlacheckimi rodami Rzędzianów i Jaworskich , a okoliczne wsie i miasteczka są tłem dla dużej części wydarzeń. W Rzędzianach Henryk Sienkiewicz umieścił dom rodzinny szlachcica Rzędziana – młodego pachołka Jana Skrzetuskiego z „Ogniem i Mieczem” i zamożnego już szlachcica z „Potopu”.